"SARS-CoV-2 je svrstan u grupu Hazard Grade 3 (HG3) patogena, zajedno s visokorizičnim virusima kao što su virus bjesnila, poliovirus, virus žute groznice, HIV, hepatitis B i drugi [1,2,3]. HG3 patogeni uzrokuju teške bolesti kod ljudi i predstavljaju visoki rizik za medicinsko osoblje, s potencijalnim širenjem i na druge ljude [2].
Virus ne umire s čovjekomGoran Čerkez: Nema prepreka da se radi obdukcija u FBiH, sva oprema postoji
Vodeće autoritativne međunarodne institucije kao što su Svjetska zdravstvena organizacija [3], Evropski Centar za kontrolu bolesti [6], Centar za kontrolu bolesti SAD-a [7], Royal College of Pathologists Velike Britanije [1] i institucije iz regiona, kao što je Hrvatski zavod za javno zdravstvo [4], ne preporučuju obdukcije umrlih sa suspektnom ili dokazanom COVID-19 bolešću, osim u slučajevima kada postoji apsolutna sudsko-medicinska indikacija, npr. ubistvo i sl. [4]. Takve preporuke su donesene iz sljedećih razloga:
• COVID-19 je visokozarazna bolest s potencijalno velikim opasnostima po zdravlje osoblja koje učestvuje u procesu obdukcije te čišćenju i dekontaminaciji prostora nakon obdukcije. Također, postoji opasnost po javno zdravlje usljed širenja infekcije sa zaraženog osoblja na druge ljude [1];
• SARS-CoV-2 je nedvojbeno postojan i infektivan u tjelesnim tekućinama i organima umrlog [3], a dodatno je dokazano da je infektivan na raznim vanjskim površinama i do 72 sat u eksperimentalnim uslovima [5].
• Za obavljanje ovakvih obdukcija neophodne su specifične prostorije s prirodnom ventilacijom zraka od najmanje 160 L/s po umrlom ili prostorije s negativnim tlakom i zamjenom zraka najmanje 12 puta u toku jednog sata. Pored toga, potrebna je sva druga lična zaštitna oprema za osoblje, primjerena riziku od HG3 patogena [2, 3, 6, 7].
• COVID-19 može biti glavni uzrok smrti ili doprinoseći uzrok, ukoliko je umrli u vrijeme infekcije istovremeno bolovao od drugih akutnih ili hronočnih bolesti.
• Konačno, dostupnim kliničkim, radiološkim i laboratorijskim metodama pre- i post-mortem, može se utvrditi prisustvo ili odsustvo SARS-CoV-2, a iz najnovijih kliničkih iskustava i studija poznate su posljedice ovakve infekcije u vidu zatajenja funkcije pluća, bubrega i drugih organa. U ovakvim slučajevima obdukcija ne donosi nikakve nove podatke o uzroku smrti te je rizik po lično i javno zdravlje puno veći od koristi.
Uzimajući u obzir stavove međunarodnih institucija te naša lična iskustva i ekspertizu, udruženje ima jedinstven stav da obavljanje obdukcije umrlog sa suspektnom ili dokazanom COVID-19 bolešću, u uslovima kada je uzrok smrti jasan, ne pruža dodatne korisne informacije, dok istovremeno predstavlja neopravdani rizik za lično i javno zdravlje. U suspektnim slučajevima, post-mortem radiološka i laboratorijska dijagnostika imaju jednaku informativnu vrijednost, a nose puno manje rizika za zdravlje ljudi i troškova za zdravstveni sistem.
Udruženje će nastaviti pažljivo pratiti nove informacije, iskustva i preporuke međunarodnih tijela koje svakodnevno pristižu te svoje stavove usklađivati s novim saznanjima i najboljom praksom. U situaciji kada se kao cjelokupno društvo podvrgavamo rigoroznim mjerama da bismo smanjili rizik od širenja infekcije, postupanje suprotno najboljoj praksi i preporukama značilo bi neodgovorno ponašanje", zaključuje se u saopćenju.
