Ovaj kratak i jedinstven osvrt na kružne auto trke održane na Aerodromu Sarajevo, sačinio je gospodin Miroslav Milutinović, dugogodišnji sekretar nekadašnjeg Auto-moto kluba Željezničar Sarajevo, sekretar odbora za auto moto i karting sportove u nekadašnjem Auto-moto savezu Bosne i Hercegovine i historičar automobilizma, a na inicijativu i uz saradnju Šefika Brace Emrića, bosanskohercegovačkog i ex jugoslavenskog automobiliste, člana i takmičara nekadašnjeg Auto moto kluba Željezničar Sarajevo i historičara automobilizma.
Prve auto trke opisane u ondašnjoj štampi kao Sportski nastup automobilista i moto trke na sarajevskom Butmiru, na kome se tada nalazilo konjsko trkalište, kao dio Avijatičarskog dana, održane su još septembra 1926. godine. Nakon nekoliko održanih brdskih trka Sarajevo - Trebević, u ljeto 1938. godine uslijedio je pokušaj Sarajevske sekcije Kraljevskog auto kluba da organizuje gradske auto-moto trke, koje su otkazane zbog malog broja prijavljenih učesnika.
Prve tzv. međudruštvene moto-trke u Sarajevu nakon Drugog svjetskog rata, na relaciji Ilidža - Vječna vatra oslobodiocima Sarajeva, održane su 5. oktobra 1946. godine. Od tada zaključno sa 1954. godinom održavane su gradske moto trke, od 1949. godine bodovane za prvenstvo Bosne i Hercegovine, a 1950, 1951. i 1954. godine i auto-moto trke za prvenstvo Jugoslavije. Kružna auto-moto trka održana je i 1959. godine u Vogošći.
Narednih dvanaest godina, odnosno do čuvene gradske auto trke u Sarajevu 1971. godine u organizaciji Akademskog auto-reli kluba Sarajevo, nisu održavana kružna takmičenja.
Pojava viših klasa sa automobilima koji su lakoćom postizali brzine od preko 200 km/h, neravna podloga gradskih saobraćajnica uz nesumnjivu opasnost po masu gledalaca na trotoarima, kao i zaoštravanje sigurnosnih propisa FIA koje je pratio AMS Jugoslavije prilikom licenciranja staza, natjerali su Akademski auto-reli klub Sarajevo da potraži drugu stazu na kojoj bi se mogle održavati trke, pa je u sporazumu sa upravom sarajevskog aerodroma Butmir izabrana ova staza. Sarajevski aerodrom tih godina i kasnije, nije bio toliko opterećen frekvencijom letova, a na današnjoj lokaciji otvoren je za civilni saobraćaj polovinom 1969. godine pod prvobitnim nazivom Aerodrom Ilidža
Trke na Butmiru, koje su bile prve u Jugoslaviji na aerodromskoj pisti, narednih godina slijedili su i drugi organizatori na zagrebačkom aerodromu Pleso, Krku i Mariboru, a desetak godina kasnije održana je i karting trka za prvenstvo Bosne i Hercegovine na pisti vojnog aerodroma u Tuzli.
Prva trka na aerodromu Butmir i te godine osma od ukupno devet takmičenja prvenstva Jugoslavije, održana je 9. septembra 1972. godine, a pobjednici po klasama su: do 785 ccm Miodrag Živanović, Akademac Beograd, do 850 ccm Mladen Janušić, Samobor, do 1.000 ccm Đani Šverko, Buzet, do 1.300 ccm Sead Alihodžić, AMK Željezničar Sarajevo, do 1.600 ccm Robert Lang, Dinamo Zagreb i preko 1.600 ccm Miroslav Nosse, AMK Željezničar Sarajevo.
Naredne godine, sarajevski Auto moto klub Željezničar, osnovan početkom 1972. godine, počeo je okupljanje i sportskih funkcionera neophodnih za održavanje velikih takmičenja, koji su do tada bili okupljeni u Akademskom auto-reli klubu Sarajevo, pa je prijavio trku na aerodromu u terminu 3. juna 1973. godine kao drugu od pet održanih u kalendaru takmičenja, vezujući je nadalje za praznik Dana mladosti, koji naziv daje manifestaciji. Pobjednici po klasama bili su: do 785 ccm Željko Željeznak, Dinamo Zagreb, do 850 ccm Marjan Kavčič, Škofja Loka, do 1.000 ccm Đani Šverko, Dinamo Zagreb, do 1.300 ccm Dragutin Regvart, Dinamo Zagreb, do 1.600 ccm Dubravko Smiljanić, Dinamo Zagreb i preko 1.600 ccm Miroslav Nosse, Željezničar Sarajevo.
Sljedeće 1974. godine Željezničar održava trku na aerodromu 26. maja, kao drugu po redu od sedam održanih, a pobjednici po klasama su: do 785 ccm Momir Filipović, Crvena Zvezda Beograd, do 850 ccm Damir Štimac, Dinamo Zagreb, do 1.000 ccm Miodrag Perović Crvena Zvezda Beograd, do 1.150 ccm Dejan Zdravković, Akademac Beograd, do 1.300 ccm Sead Alihodžić, Željezničar Sarajevo i preko 1.300 ccm Miroslav Nosse, Željezničar Sarajevo. Godine 1975. trka na aerodromu je održana 25. maja, kao druga od šest održanih, a pobjednici po klasama su: do 785 ccm Jožef Šikloši, Zastava Kragujevac, kojem su nakon ustanovljenog odstupanja od homologacije njegovog automobila Zastava 750 na posljednjoj trci, brisani svi osvojeni bodovi na trkama održanim te sezone, do 850 ccm Željko Herceg, Dinamo Zagreb, do 1.000 ccm Vjećeslav Holjevac, Dinamo Zagreb, do 1.150 ccm Mladen Gluhak, Dinamo Zagreb, zbog sporenja oko tehničkih uslova za ovu klasu između republičkih AMS za pobjednika je u konačnom plasmanu naknadno proglašen Milutin Gavrilović iz kragujevačke Zastave, do 1.300 ccm Robert Lang, Dinamo Zagreb.
Iako je 1976. godine trka na aerodromu ušla u kalendar prvenstva Jugoslavije u terminu 23. maj, te godine nije održana, prije svega zbog kadrovskih problema kod organizatora, odnosno smjene dotadašnjeg sekretara AMK Željezničar Sarajevo.
Naredne 1977. godine AMK Željezničar Sarajevo je nastavio sa organizacijom ove trke, ovoga puta 29. maja, održane kao druge od šest takmičenja prvenstva.
Pobjednici po klasama su: do 785 ccm Milovan Aćimić, AMD Bećo Lazović Titograd, do 1.150 ccm Radoslav Đorđević, Zastava Kragujevac, koji je na osnovu nalaza po uloženom protestu na odstupanje od homologacije diskvalifikovan, pa je za pobjednika proglašen drugoplasirani na toj trci Jožef Šikloši iz istog kluba, do 850 ccm Josip Lončar, Dinamo Zagreb, do 1.000 ccm Anton Vidmajer, Dinamo Zagreb, do 1.300 ccm Nebojša Atanacković, AMTD Beograd i formula Super Fau Mladen Gluhak, Dinamo Zagreb.
Godine 1978. trka na aerodromu Butmir održana je 28. maja od strane istog organizatora, kao prvo od devet takmičenja u kalendaru tog šampionata kada su izvršene i izmjene u klasama trkaćih automobila. Ostaće zapisana i po tome što je okupila do tada rekordan broj učesnika na nekoj trci prvenstva Jugoslavije: od 166 prijavljenih njih 136 je učestvovalo na treningu, što je za 13 takmičara nadmašilo prethodni najveći broj. Pobjednici po klasama su: do 785 ccm juniori Krešimir Jurjević, Dinamo Zagreb, do 785 ccm seniori Tihomir Kustec, Dinamo Zagreb, do 1.150 ccm grupa 1 Jožef Šikloši, Zastava Kragujevac, do 1.150 ccm grupa 2 Drago Macukić, Dinamo Zagreb, do 2.000 ccm Anton Vidmajer, Dinamo Zagreb, u formuli Super Fau Pavle Komnenović, Crvena Zvezda Beograd.
Konstantan problem održavanja ovih trka bilo je dobivanje konačnog odobrenja od Savezne uprave za kontrolu letenja, koje je uručivano 48 sati ranije, tako da je ta činjenica držala u neizvjesnosti organizatora bukvalno do zakazanog termina. Također, minimalno dodijeljeno vrijeme zatvaranja aerodroma za civilne letove, držala je organizatora u stalnoj napetosti u pogledu poštovanja satnice. To je bio slučaj i 27. maja 1979. godine, kada je održana još jedna od ovih trka, kao treća u kalendaru od deset takmičenja. Pobjednici po klasama su bili: do 785 ccm juniori Tihomir Aćimić, AMTD Beograd, do 785 ccm seniori Stojan Vlah, AMD Matulji, na osnovu nalaza po uloženom protestu zbog odstupanja od homologacije diskvalifikovani su prvo i drugoplasirani pa je za pobjednika proglašen trećeplasirani na toj trci Radiša Žurka iz kragujevačke Zastave, do 1.150 ccm grupa 1 Milovan Aćimić AMTD Beograd, do 1.150 ccm grupa 2 Tanasije Kuvalja, Jugoauto Beograd, do 2.000 ccm Anton Vidmajer, Dinamo Zagreb i u formuli Super Fau Pavle Komnenović, Crvena Zvezda Beograd, koji je poboljšao dotadašnji rekord staze, prešavši stazu dugu 2.600 metara prosječnom brzinom od 161,786 km/h.
Treba se sjetiti da je direktor svih aerodromskih trka u tom periodu bio savezni sportski funkcioner Aleksandar Popović, inače sekretar tadašnje Komisije za auto-moto sport Auto moto saveza Bosne i Hercegovine. Trka na aerodromu je 1980. godine našla svoje mjesto kao prva u kalendaru AMSJ (Auto Moto Saveza Jugoslavije) 25. maja, a razlog za njeno otkazivanje možemo tražiti u činjenici da je motorna snaga organizacije ovih trka, sekretar AMK Željezničar Sarajevo, Miroslav Milutinović, krajem prethodne godine otišao na odsluženje vojnog roka.
Izgubljene pozicije na Aerodromu Sarajevo je bilo nemoguće vratiti, budući da je još 1978. godine Međunarodnom olimpijskom komitetu bila prijavljena kandidatura za organizaciju Zimskih olimpijskih igara u Sarajevu 1984. godine zbog čega je uprava aerodroma otpočela sa modernizacijom i djelimičnom rekonstrukcijom objekata, pa je od 1981. zaključno sa 1988. godinom AMK Željezničar Sarajevo pristupio organizaciji brdskih auto-trka na Jahorini odnosno posljednje godine na Igmanu, uz organizaciju kružne trke 1987. godine na vojnom autodromu u Čapljini.
Automobilistički entuzijasta i nekadašnji takmičar Želimir Soldo osnovao je u Sarajevu 1988. godine sportski auto-moto klub pod nazivom Valter Ekspres, koji je 1990. i 1991. godine preuzeo organizaciju auto trka za prvenstvo Jugoslavije na sarajevskom aerodromu.
Trka je ušla u tradicionalnom terminu Dana mladosti 27. maja u kalendar AMSJ (Auto Moto Saveza Jugoslavije) 1990. godine, ali na osnovu prijave kluba ASK Crvena Zvezda Beograd, koji je zbog nedostatka sredstava ubrzo otkazao trku, što je učinio i sarajevski Željezničar. Ipak, ponuda Valter Ekspresa u augustu da organizuje trku kao petu u kalendaru od sedam održanih, pod pokroviteljstvom Rafinerije ulja u Modriči, realizovana je 23. septembra na nešto produženoj stazi dužine 3.000 metara zbog uvođenja šikana. Pobjednici po klasama su: do 850 ccm Zvezdan Jovanović, Crvena Zvezda Beograd, do 1.150 ccm grupa N Miodrag Đelmaš, AMTD Beograd, do 1.150 ccm grupa A Branko Krstulović, AK Šibenik, do 1.300 ccm Pavle Komnenović, Optima Modriča i preko 1.150 ccm grupe N sa automobilima preko 1.300 ccm grupe A Matjaž Tomlje, Donit Olimpija Ljubljana.
Sarajevski klub Valter Ekspres prijavio je trku na Butmiru pod nazivom Nagrada Optime 1991. u terminu 30. juna, ali zbog razmimoilaženja sa upravom Aerodroma oko cijene zakupa, trku je zakazao u novom terminu 14. jula na riječkoj stazi Grobnik. Zbog loše sigurnosne situacije u Jugoslaviji, Valter Ekspres pomjera termin održavanja za 8. septembar, a kako se situacija i dalje pogoršavala, kao mjesta održavanja spominju se Banja Luka, Novi Sad i beogradsko Ušće, a posljednja varijanta bila je gradske trka u Sarajevu, sa hotelom Holiday Inn, danas Hotel Holiday, kao startnim mjestom. Međutim, kako trka u gradu nije odobrena iz bezbjednosnih razloga, zahvaljujući upornosti organizatora, ipak je održana trka na Butmiru 15. septembra 1991. godine kao sedma od osam održanih te godine.
Pobjednici po klasama su: nacionalna do 1.150 ccm Franjo Kunčer, Rakovica Beograd, do 1.300 ccm grupa N Miodrag Đelmaš, Zvezdara Beograd, do 1.300 ccm grupa A Milun Vesnić, Jugoauto Beograd, do 1.600 ccm Sava Petković, Zastava auto Kragujevac i preko 1.600 ccm grupe N i A Tanasije Kuvalja, Rakovica Beograd. Godina 1991. bila je posljednja godina u kojoj su održani i proglašeni šampionati u auto-moto i karting sportu SFR Jugoslavije čija je disolucija započela 25. juna iste godine.
Danas, kada govorimo o ukupno devet održanih auto trka prvenstva Jugoslavije na Aerodromu Sarajevo, ne možemo zaboraviti ni veliki broj sarajevskih i bosanskohercegovačkih automobilista koji su sa manje ili više uspjeha nastupali pred hiljadama gledalaca, kao i sve one koji su dali svoje učešće u organizaciji nekada najzanimljivijih i najposjećenijih automobilskih događaja. Također, kada je uopšte riječ o kružnim trkama prvenstva Jugoslavije, ne može se zaobići ni ime najboljeg jugoslovenskog vozača 70-ih godina, Sarajlije Seada Alihodžića, popularnog Seje, čije bravurozne vožnje posebno za upravljačem Alfa Romea mnogi ljubitelji i danas pamte.
