Evropskim kormilom u narednih šest mjeseci upravljat će Janez Janša, balkanska kopija Trumpa
Štiglic, studentica novinarstva s Univerziteta u Ljubljani, kritikovala je slovenskog premijera Janeza Janšu tokom skupa u maju zbog sve većeg neprijateljstva prema medijima u zemlji. Janša je predvodio klevetničke kampanje protiv novinara i uskratio finansiranje državne novinske agencije STA.
Odgovor na njene primjedbe stigao je brzo, široko trolanje na njenim profilima na društvenim mrežama, koje je uključivalo seksističke komentare.
"Bilo je mnogo postova i kad bih ih izbrisala na Facebooku, brzo bi se pojavilo više", rekla je Štiglic za Foreign Policy. "Ali ne bojim se, jer se zalažem za ono što je ispravno, moramo zaštititi nezavisne medije u ovoj zemlji."
Janšini napadi na novinare samo su dio njegovog antidemokratskog stila vođenja. Otkako se vratio na vlast u martu prošle godine, dovodio je u pitanje integritet ustavnog suda u zemlji, kočio ključna pravna imenovanja i napadao migrante. Sve češće se smatra jednim od najneliberalnijih evropskih političkih ličnosti uz Viktora Orbana iz Mađarske i lidera poljske stranke Zakon i pravda.
Iako Slovenija igra manju ulogu od Poljske i Mađarske u evropskoj politici i ima samo dva miliona stanovnika, Janšino vodstvo izaziva veliku zabrinutost evropskih zvaničnika nakon što je Ljubljana preuzela rotirajuće predsjedavanje Evropskim vijećem na šestomjesečni period.
Zabrinutost među liberalima jeste da će Janšino usmjerenje prema neliberalnim centrima moći Srednje Evrope zaustaviti rastuće pokušaje Evropske unije da se suprostavi potkopavanju zakona i sloboda EU.
U petak su Slovenija i Poljska jedine dvije članice unije koje su u Briselu stale na stranu Mađarske, jer se Orban našao na udaru lidera EU nakon što je mađarski parlament usvojio zakon kojim se ograničavaju prava LGTBQ-a.
"Ovo nije samo pitanje LGBT prava, već strateško pitanje srednjoevropskih država EU", rekao je Milan Zver, član Evropskog parlamenta i potpredsjednik Janšine Slovenske demokratske stranke.
Kad je Slovenija posljednji put predsjedavala Evropskim vijećem u januaru 2008. godine, bila je novopridružena članica EU. Zapravo je to bila prva država članica koja je 2004. godine ušla u uniju, a koja je imala tu titulu. To je bio Janšin prvi mandat premijera, a nacija se nadala da bi članstvo Sloveniji moglo donijeti značajniji položaj u Evropi.
Kasnije te godine, ekonomska kriza 2008. godine potresla je veći dio svijeta i promijenila dinamiku Evropske unije. Kriza je razotkrila nedostatke procesa donošenja odluka u Briselu i ojačala one neliberalne lidere koji su je pokušavali potkopati, uključujući neke koji su sada najbliži Janšini saveznici.
"Slovenija je bila uzor kad se pridružila EU", kaže Aljaz Pengov Bitenc, istaknuti slovenski politički analitičar i komentator. "Ali Janez Janša još uvijek je bio Janez Janša. U svojoj osnovi on se slaže s neliberalnim vrijednostima i već je neko vrijeme u sukobu s demokratijom i njenim institucijama, posebno ako to odgovara njegovim političkim potrebama."
Janšin uspon bio je paralelan s Orbanovim. Obojica su bili komunističko-omladinski članovi koji su postali disidenti. Kao politički lideri, obojica su povukli svoje stranke udesno, obrušili se na medije i usmjerili se na vladavinu zakona.
Ipak Janša nije postigao potpuno isti politički uspjeh kao Orban, čak i dok je kao premijer mijenjao vladu. Njegov pomak udesno nije uspio podići podršku glasača, koja se kreće između 20 i 30 posto. Janšina antiimigracijska pozicija pokazala se popularnom, ali loše upravljanje pandemijom rezultovalo je širokim nezadovoljstvom u cijeloj zemlji.
Janšin pristup medijima nalikovao je Trumpovom, delegitimizacija vijesti i agresivan odgovor na svaku kritiku. Kao i kod Trumpa, Twitter je njegov odabrani društveni medij.
Kritike su postale toliko žestoke da je početkom juna povjerenik Vijeća Evrope za ljudska prava pozvao "slovenske vlasti da zaustave izrazito pogoršanje slobode izražavanja i medija u zemlji." Janša je na Twitteru odgovorio rekavši da povjerenica Dunja Mijatović širi lažne vijesti.
Mitja Irsić, službenik za odnose s javnošću u Ministarstvu kulture, porekao je da vlada zastrašuje medije ili ograničava slobode medija. "Slovenski mediji mogu slobodno izvještavati o svemu što žele."
Slovenski glavni tužilac Drago Šketa također je osjetio Janšin politički pritisak. U junu 2020. premijer mu je poslao pismo u kojem je tvrdio da "zanemaruje svoju pravnu ulogu" propuštajući progoniti protivladine demonstrante - u tome se upozorava da će tužitelj biti direktno odgovoran za "svaku moguću žrtvu organizovanog nasilja".
Ipak, ono što Sketu čini nervoznim je činjenica da vlada nije potvrdila 14 državnih tužilaca, zadržavajući ukupan broj na samo 200.
Slovenija također nije imenovala dva delegirana tužioca u novo Evropsko javno tužilaštvo, koje je osmišljeno kako bi se borilo protiv zloupotrebe sredstava EU, što je izazvalo veliku zabrinutost među vodstvom organizacije u Luksemburgu.
