Povod navedenom tekstu jeste činjenica da, u pravilu, novčane doznake iz inostranstva građani primaju u stranim valutama, najčešće u eurima, a nerijetko i u drugim konvertibilnim valutama puput američkog dolara, švajcarskog franka, britanske funte itd.
Shodno važećim pravilima u Bosni i Hercegovini, građani odnosno primaoci novčanih doznaka u stranoj konvertibilnoj valuti primljeni novac mogu koristiti za štednju ili obavljanje međunarodnog platnog prometa, ali ne mogu isti koristiti i u unutrašnjem prometu, odnosno najčešće u svrhu plaćanja dobara i usluga kao npr. komunalnih računa, namirnica, zanatskih usluga i ostalog, što podrazumijeva potrebu konverzije strane valute u domaću valutu. Pojednostavljeno rečeno, konverzija znači zamjena jedne valute drugom, po kursu, odnosno utvrđenoj protuvrijednosti.
U skladu sa pravilima valutnog odbora, na temelju kojeg posluje Centralna banka Bosne i Hercegovine, konvertibilna marka je vezana za valutu "sidro" EUR, i kupovina KM se obavlja po fiksnom deviznom kursu koji iznosi 1,95583 KM za 1 EUR. Kada se KM razmjenjuje za neki drugi konvertibilni novac, onda se transakcije obavljaju po tržišnom deviznom kursu, dakle ovisno o tržišnim kretanjima.
Potrebno je istaknuti da Centralna banka Bosne i Hercegovine na vlastitoj web stranici www.cbbh.ba redovno objavljuje kursnu listu koja je usklađena sa režimom rada Evropske centralne banke, tako da je zainteresovanim građanima jednostavno provjeriti kretanja. Međutim, prilikom obavljanja mjenjačkih poslova ili transakcija, koje podrazumijevaju promjenu strane konvertibilne valute u KM, ovlaštene institucije primjenjuju različite kurseve (osim u slučaju eura zbog ranije navedenog fiksno utvrđenog kursa), pa je potrebno ukazati na važnost informisanja o efektivnom kursu. Pojednostavljeno, sama objavljena kursna lista na sajtu Centralne banke Bosne i Hercegovine ne obavezuje ovlaštene institucije za mjenjačke poslove, nego oni mogu u svojoj aktivnosti odstupati od nje (osim u slučaju eura). Također, važno je napomenuti da primaoci doznaka prilikom konverzije trebaju obratiti pažnju i na iznos provizije, te je korisno znati da ona ne može biti veća od 1 posto od iznosa transakcije. Građanima se savjetuje da, u cilju izbegavanja plaćanja većih naknada konverzije ili eventualno u slučajevima posjeda krivotvorenog novca, vode računa putem kojih institucija obavljaju ove poslove, odnosno na koji način to rade (putem korištenja finansijskih proizvoda i usluga, gotovinske razmjene i sl.).
I ovim kratkim prikazom pojmova i osnovnog procesa zamjene stranih valuta pokušava se ukazati na važnost informisanja o mogućnostima i troškovima konverzije deviza u konvertibilnu marku.
Pored planiranih aktivnosti na finansijskoj edukaciji korisnika doznaka, u saradnji sa projektom za doznake i plaćanja Svjetske banke, aktivnosti na finansijskoj edukaciji i inkluziji CBBiH trenutno realizira i u saradnji i uz podršku Evropskog fonda za jugoistočnu Evropu – Development Facility (EFSE DF).
