Jevrejsko groblje u Sarajevu iako nacionalni spomenik često je na meti vandala
Za održavanje groblja zaduženo je preduzeće Pokop, koje je 1984. godine sa Jevrejskom opštinom potpisalo poseban ugovor. Na osnovu tog Ugovora, Pokopu je dodijeljena zgrada Novog hrama na period od 49 godina, a zauzvrat, preduzeće se brine o održavanju groblja.
Razumljivo je da za neke veće restauracije i akcije na zaštiti bitnog historijskog naslijeđa trebaju znatna finansijska sredstva. I, nažalost, postalo nam je razumljivo da ih institucije koje su nadležne za to ne mogu uvijek obezbijediti.
No, ono što je teže razumljivo jeste da za obično košenje trave i čišćenje spomenika na Jevrejskom groblju, drugom najvećem jevrejskom sakralnom spomeniku, trebaju neka znatna sredstva. Za plijevljenje trave, uklanjanje korova i čišćenje kamena spomenika treba volja i akcija, a prije svega svijest o važnosti održavanja ovog važnog memorijalnog kompleksa.
Pokop je, pored Jevrejskog, zadužen za održavanje još osam grobalja koja su mnogo uređenija od Jevrejskog groblja kojem čak ni status nacionalnog spomenika nije donio bolju brigu. Istog je mišljenja i Boris Kožemjakin, predsjednik Jevrejske opštine, koji je u razgovoru za Klix.ba rekao kako su aktivna groblja u primjetno boljem stanju od Jevrejskog.
Nema adekvatnog obezbjeđenja
Dodatni problem je i nedovoljno obezbjeđenje ove cjeline. Na groblju je stalno prisutan jedan čuvar, zaposlenik Pokopa koji nije dovoljan za čuvanje nacionalnog spomenika. Dešavalo se da huligani uđu u groblje i ispisuju grafite po spomenicima, a i lokalni mladići se tu okupljaju. Najviše što čuvar u tom slučaju može uraditi jeste da obavijesti policiju. No, organizovanog čuvanja, osim ponekih policijskih patrola koje obilaze groblje, nema.
"Ako se radi o obezbjeđenju groblja od svega što bi se moglo desiti ili se dešava, trebalo bi daleko veće i kvalitetnije obezbjeđenje. Međutim, groblje je pod zaštitom Državne komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, tako da to nije naša nadležnost", rekao je Kožemjakin.
Još jedan problem je i ruinirana ograda i prije nekoliko dana predstavnici jevrejske zajednice su zajedno sa nadležnima iz Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika obišli groblje i stekli uvid u stanje ograde koja je u ruševnom stanju. Dogovoreno je da se pokušaju prikupiti sredstva kako bi se ograda renovirala dio po dio i dobila svoj autentičan izgled.
Kožemjakin ističe da su dosad najveća ulaganja u Jevrejsko groblje bila od inostranih donatora od kojih ističe ambasadu SR Njemačke i norveški bataljon koji je izvršio deminiranje.
Kapela bi uskoro mogla biti stalno otvorena za turiste
Međutim, postoje i neke pozitivne inicijative kako bi groblje postalo atraktivnije turistima i kako bi se olakšala potraga za osobama koje su tu pokopane. Radi se o projektu na kojem trenutno radi Jevrejska opština a koji podrazumijeva pravljenje kvalitetne mape na kojoj bi se moglo vidjeti u kojem redu i pod kojim brojem se nalazi odgovarajući spomenik. Kožemjakin se nada da će do kraja godine uspjeti završiti mapiranje, no još uvijek nemaju obezbijeđena finansijska sredstva za to.
Kapela koja se nalazi u sklopu ove grobljanske cjeline zatvorena je još od Drugog svjetskog rata i mogu je posjetiti samo turisti u sklopu organizovanog turističkog obilaska koji se prethodno mora najaviti da bi se kapela otvorila za posjetu. U njoj se povremeno organizuju i izložbe vezane za Jevrejsko groblje i zasad je prilično neiskorištena. Međutim, projektom mapirane agende, kojim bi se uveliko olakšalo ljudima koji traže nekog svog na groblju, predviđeno je da kapela stalno bude otvorena jer bi pregledna mapa bila smještena u kapeli. Trenutno, svako ko želi pronaći nekog na groblju, prvo dolazi u Jevrejsku opštinu kako bi se iz knjiga saznao redni broj pod kojim se nalazi tražena osoba.
Kako je kapela stalno zatvorena, svi turisti koji dolaze pojedinačno i nisu dio organizovanih obilazaka, mogu ući u groblje, ali ne i u kapelu.
Na Jevrejskom groblju nalazi se 3.850 spomenika i ovo je drugo najveće jevrejsko groblje u Evropi, nakon onog u Pragu koje ima oko 12.000 nadgrobnih spomenika. Godine 2004. proglašen je nacionalnim spomenikom, a od prošle godine nalazi se i na tentativnoj listi, što znači da je kandidat za UNESCO-vu listu svjetske baštine.
