U godišnjem izvještaju UNHCR-a pod nazivom Globalni trendovi, koji pruža uvid u prinudno raseljavanje u čitavom svijetu na osnovu podataka dobijenih od vlada, partnera, kao i putem vlastitog izvještavanja, piše da je 65,3 miliona ljudi bilo raseljeno na kraju 2015. godine, u usporedbi sa 59,5 miliona samo 12 mjeseci ranije. Time je po prvi put pređena granica od 60 miliona raseljenih.
Ukupna brojka od 65,3 miliona raseljenih obuhvata 3,2 miliona ljudi u razvijenim zemljama koji su na kraju 2015. godine čekali na odluke po zahtjevima za azil (najveći broj koji je UNHCR ikad zabilježio), zatim 21,3 miliona izbjeglica širom svijeta (što predstavlja 1,8 miliona više u odnosu na 2014. godinu i najveći broj izbjeglica od ranih devedesetih godina 20. vijeka), te 40,8 miliona onih koji su bili prinuđeni da napuste svoje domove, ali su ostali u okvirima granica svoje zemlje (što je povećanje od 2,6 miliona u odnosu na 2014. i najveći broj interno raseljenih ikad zabilježen).
Kada se ove brojke uporede sa populacijom na zemlji od 7.349 milijardi[1] , to znači da je svaki 113. čovjek na svijetu tražitelj azila, interno raseljena osoba ili izbjeglica – što je nivo ugroženosti koji je bez presedana otkad UNHCR postoji. Ukupno gledano, na svijetu danas ima više raseljenih nego što imaju stanovnika Francuska, Ujedinjeno Kraljevstvo ili Italija.
Prinudno raseljavanje je u porastu u svim regionima od bar sredine devedesetih godina prošlog vijeka, ali se tokom zadnjih pet godina stopa rasta povećala. Tri su razloga za to. Prvo, okolnosti uslijed kojih dolazi do velikih kretanja izbjeglica traju duže (na primjer, sukobi u Somaliji i Afganistanu već ulaze u svoju treću odnosno četvrtu deceniju). Drugo, dramatična nova ili ponovno aktivirana žarišta se često pojavljuju (danas je najveće ono u Siriji, ali tokom posljednjih pet godina i ona u Južnom Sudanu, Jemenu, Burundiju, Ukrajini, Centralnoafričkoj Republici itd). Treće, tempo kojim se pronalaze rješenja za izbjeglice i interno raseljene je u padu još od kraja Hladnog rata. Samo prije 10 godina, na kraju 2005. godine, UNHCR je izračunao da šest ljudi biva raseljeno svake minute. Danas je taj broj 24 po minuti, dvaput više od uobičajene frekvencija disanja kod odraslih.
"Sve više ljudi biva raseljeno uslijed rata i progona i to je samo po sebi zabrinjavajuće, ali se i faktori koji ugrožavaju izbjeglice također umnožavaju", rekao je visoki povjerenik UN-a za izbjeglice Filippo Grandi. "Na moru, zastrašujući broj izbjeglica i migranata umire svake godine; na kopnu, ljudima koji su u bijegu od rata zatvorene granice blokiraju put. Politika u nekim zemljama sve je više usmjerena protiv azila. Spremnost država da sarađuju, ne samo radi izbjeglica, već i za kolektivni ljudski interes, je upravo ono što se testira danas. A upravo taj duh jedinstva očajnički treba da prevlada".
Iz tri zemlje dolazi polovina izbjeglica na planeti
Među zemljama koje su obuhvaćene izvještajem Globalni trendovi ističe se nekoliko: Sirija sa 4,9 miliona, Afganistan sa 2,7 miliona i Somalija sa 1,1 milionom, što ukupno čini više od polovinu izbjeglica koje su pod zaštitom UNHCR-a širom svijeta. S druge strane, Kolumbija sa 6,9, Sirija sa 6,6 i Irak sa 4,4 miliona imaju najveći broj interno raseljenih lica. U Jemenu je tokom 2015. godine bilo najviše novih interno raseljenih – 2,5 miliona, ili 9 posto ukupnog stanovništva.
Najviše izbjeglica u južnom dijelu svijeta
Muke Evrope da izađe na kraj sa nešto više od milion izbjeglica i miganata koji su stigli preko Sredozemnog mora bila je dominantna tema kod mnogih tokom 2015. godine. Međutim, izvještaj pokazuje da se većina izbjeglica na planeti zapravo nalazi u drugim područjima. Ukupno gledano, 86 posto izbjeglica pod zaštitom UNHCR-a tokom 2015. godine boravilo je u zemljama sa niskim ili srednjim dohotkom koje se nalaze u blizini žarišta sukoba. Ova brojka ide i do preko 90 posto ukupne izbjegličke populacije na svijetu ukoliko se uračunaju i izbjeglice iz Palestine koje su pod zaštitom UNRWA, sestrinske agencije UNHCR-a.
Na globalnom nivou, Turska je sa 2,5 miliona država u kojoj boravi najveći broj izbjeglica. Libanon je, s druge strane, primio najviše izbjeglica po glavi stanovnika (183 izbjeglice na 1.000 stanovnika). U odnosu na ekonomsku razvijenost, Demokratska Republika Kongo prihvatila je najviše izbjeglica (471 izbjeglica na svaki dolar bruto domaćeg proizvoda po glavi stanovnika, mjereno u odnosu na paritet kupovne moći).
Porast zahtjeva za azil
Među razvijenim zemljama, 2015. je bila rekordna kada su u pitanju novi zahtjevi za azil, sa 2 miliona prijava (što čini dio ukupnog broja od 3,2 miliona slučajeva koji su bili u postupku na kraju godine). Njemačka je primila više zahtjeva za azil nego ijedna druga zemlja (441.900), što oslikava spremnost te države da primi ljude koji su izbjegli u Evropu preko Sredozemlja. SAD su na drugom mjestu po broju primljenih zahtjeva za azil (172.700), a mnoga od ovih lica su pobjegla od nasilja organizovanih bandi u Srednjoj Americi. Veliki broj podnijetih zahtjeva za azil zabilježen je i u Švedskoj (156.000) i Rusiji (152.500).
Oko polovine izbjeglica na svijetu su djeca
Prema podacima koje je UNHCR uspio da sakupi, djeca su činila 51 posto izbjeglica na svijetu u 2015. godini (kompletni demografski podaci nisu bili dostupni autorima izvještaja). Ono što je zabrinjavajuće jeste da su mnogi maloljetnici bili odvojeni od roditelja ili putovali sami. Ukupno je registrirano 98.400 zahtjeva za azil koje su podnijeli maloljetnici bez pratnje odraslih i djeca odvojena od porodice. Ovo je najveći broj koji je UNHCR ikad zabilježio i on na tragičan način pokazuje kako prinudno raseljavanje širom svijeta nesrazmjerno pogađa mlade živote.
U nemogućnosti da se vrate svojim domovima
Dok su ukupne brojke globalnog raseljavanja veće nego ikad, broj ljudi koji su bili u mogućnosti da se vrate kući ili nađu neko drugo rješenje (lokalna integracija u prvoj zemlji u koju su izbjegli ili preseljenje na neko drugo područje) bio je mali. Svega 201.400 izbjeglica bilo je u mogućnosti da se vrati u zemlju porijekla tokom prošle godine (najčešće su u pitanju Afganistan, Sudan i Somalija). Ovo je više od ukupnog broja povratnika tokom 2014. godine (126.800), ali i dalje značajno manje u odnosu na vrhunac tokom ranih devedesetih godina prošlog vijeka. Oko 107.100 izbjeglica primljeno je u sklopu programa za preseljenje u 30 zemalja tokom 2015. godine, što predstavlja svega 0,66 posto izbjeglica pod zaštitom UNHCR-a (usporedbe radi, 26 zemalja prihvatilo je 105.200 izbjeglica u okviru programa za preseljenje tokom 2014. godine, što je 0,73 posto ukupne izbjegličke populacije o kojoj se brine UNHCR). Najmanje 32.000 izbjeglica dobilo je državljanstvo tokom prošle godine – najviše njih u Kanadi, a manji broj u Francuskoj, Belgiji, Austriji i drugim zemljama.
Raseljeništvo tokom 2015. godine po regionima (od najvećeg do najmanjeg, po zemlji porijekla izbjeglica, tražilaca azila ili interno rasljenenih osoba):
- Bliski istok i Sjeverna Afrika
Rat u Siriji ostao je vodeći uzrok raseljavanja i patnje koja iz njega proističe. Do kraja 2015. godine, 4,9 miliona ljudi potražilo je utočište van Sirije kao izbjeglice, a 6.5 miliona su bili interno raseljeni, koji su i dalje unutar zemlje. To predstavlja polovinu ukupnog broja stanovnika Sirije prije rata. Sukob u Iraku je do kraja godine raselio 4.4 miliona unutar zemlje, i proizveo skoro četvrt miliona izbjeglica. Građanski rat u Jemenu, koji je počeo 2015. godine, do kraja decembra/prosinca raselio je 2,5 miliona ljudi. 2. Subsaharska Afrika Subsaharska Afrika imala je najveće brojke raseljenih u 2015. godini nakon Bliskog istoka i Sjeverne Afrike. Kontinuirani žestoki sukob u Južnom Sudanu tokom 2015. godine, kao i oni u Centralnoj Africi, Somaliji, Nigeriji, Sudanu, Burundiju, Demokratskoj Republici Kongo, Mozambiku i drugim zemljama zajedno su generisali 18,4 miliona izbjeglica i interno raseljenih na kraju godine. 3. Azija i Pacifik Azija i region Pacifika treći je po redu region po broju izbjeglica. Svaki šesti izbjeglica pod mandatom UNHCR-a je iz Afganistana (2.7 miliona uz 1,2 miliona interno raseljenih), a u vrhu su još i Mijanmar/Burma sa 451.800 izbjeglica i 451.000 interno raseljenih lica, te Pakistan (1,5 miliona) i Islamska Republika Iran sa (979.000). 4. Amerike Sve je veći broj ljudi koji bježe od organizovanih bandi i drugih vrsta nasilja u Centralnoj Americi. Ukupan broj izbjeglica i tražilaca azila iz El Salvadora, Gvatemale i Hondurasa je preko 109.800, od kojih većina bježi u Meksiko i SAD, dok je Kolumbija i dalje zemlja sa najvećim brojem interno raseljenih osoba (6.9 miliona) 5. Evropa Situacija u Ukrajini, blizina Evrope Siriji i Iraku, kao i dolazak više od milion izbjeglica i migranata raznih nacionalnosti preko Sredozemlja dominirali su izbjegličkom slikom Starog kontinenta tokom 2015. godine. Iz evropskih zemalja ukupno je izbjeglo oko 593.000 ljudi, od kojih većina iz Ukrajine. Evropa je, s druge strane, primila 4,4 miliona, od čega 2,5 miliona u Turskoj. Prema podacima ukrajinske Vlade, 1,6 miliona Ukrajinaca raseljeno je unutar zemlje.
UNHCR je izvještaj Globalni trendovi objavio i ovog 20. juna, na Svjetski dan izbjeglica, zajedno sa peticijom za podršku izbjeglicama u okviru kampanje #WithRefugees.
Đurbuzović: Dogovorili smo se da obradujemo navijače, cilj je izvući Želju iz ove krize
Utjecaj duhanskog dima na odjeću i čulo okusa: Šta su otkrili Stankica Stojanović i Eldar Resić
