Teško stoljeće
40

Na današnji dan 1990. Njemačka je ujedinjena, potez koji je pokrenuo novu eru

F. H.
Mapa: Shutterstock
Mapa: Shutterstock
Trećeg oktobar se slavi kao Dan njemačkog jedinstva, u znak sjećanja na ukidanje Istočne Njemačke i spajanje njene teritorije sa Saveznom Republikom Njemačkom. Turbulentno 20. stoljeće za Njemačku je sa obzirom historijski tok završilo i bolje nego što se očekivalo, a u 21. stoljeću stoje brojni izazovi.
Ugovor o ujedinjenju stupio je na snagu 3. oktobra 1990. godine, time je zvanično rasfomirana Njemačka demokratska republika (Istočna Njemačka), a ponovo uspostavljene savezne države su integrisane u Saveznu Republiku Njemačku.

Ujedinjenje Njemačke je bilo moguće tek nakon postizanja "Ugovora o konačnom rješenju u odnosu na Njemačku", poznatog i kao Sporazum dva plus četiri koji je je 1990. godine postignut između dvije Njemačke države i četiri sile koje su okupirale Njemačku nakon Drugog svjetskog rata (Francuske, Velike Britanije, SAD i SSSR-a).

Ovim sporazumom četiri sile su odustale od svih prava u koje su imale u Njemačkoj, a tada dvije njemačke države su pristale ponovno potvrditi postojeću granicu s Poljskom, prihvaćajući da će se njemački teritorij nakon ponovnog ujedinjenja sastojati samo od onoga što je trenutno pod upravom Zapadne i Istočne Njemačke, odričući se izričito svih mogućih zahtjeva za bivšim istočnim teritorijima Njemačke, uključujući Istok Pruska, veći dio Šleske, kao i istočni dijelovi Brandenburga i Pomeranije.

Više od 30 godina nakon ujedinjenja Njemačka se suočava sa velikim ekonomskim izazovima. Iako i dalje najveća ekonomija u Evropi, rat u Ukrajini pokazao je mane ekonomskog sistema koji se bazirao na jeftinim ruskim energentima. Prelazak na obnovljive izvore energije zahtjeva velika sredstva, a uz to je potreban dodatni tehnološki razvoj.

Također, Njemačka se suočava sa izazovom da ponovo postane najznačajnija vojna sila u Evropi nakon što je godinama zapostavljen vojni sektor. Rat u Ukrajini je naglasio slabosti unutar Njemačke vojske za koje će biti potrebne godine da se poprave, a uz to će se morati imati na umu i ekonomski problemi.

Ipak, i nakon ujedinjenja države još uvijek su ostale očite mentalne razlike unutar stanovnika Njemačke. Dobar pokazatelj za to je glasanje na izborima pri čemu se često prilično jasno iscrtaju nekadašnje granice. Tako ekstremnodesničarska Alternativa za Njemačku (AfD) najveću podršku uživa upravo u dijelovima koji su nekada bili Istočna Njemačka.

Prema trenutnim prognozama u slučaju da se održe izbori AfD bi postao druga najjača politička opcija u Njemačkoj. Trenutno opozicioni CDU/CSU bi dobio 27 posto glasova, AfD 21 posto, vladajući SPD bi dobio 17 posto, a koalicioni partneri Zeleni i FDP 14 odnosno šest posto glasova. Iako najveće političke partije imaju politiku da ni u kojem slučaju ne idu u koaliciju sa radikalnim strankama, popularnost AfD-a predstavlja veliki strah za državu koja je prije jedne generacije zbog pokretanja svjetskog rata bila izbrisana sa svjetske mape.

Njemačka je u 20. stoljeću izgubila dva svjetska rata, ali je iskoristila povoljne historijske okolnosti nastale raspadom komunizma da ostvari nacionalno jedinstvo i zauzme centralno mjesto unutar sistema Evropske unije. Sada u svijetu gdje čak i Evropa postaje periferija, Njemačka će morati još jednom da ponovi svoje ekonomsko čudo i nađe način da u novim okolnostima zauzme mjesto svjetske sile koje joj i pripada.