Kada je prošlog mjeseca objavio da će Nobelovu nagradu za mir dati Baraku Obami, Nobelov komitet je pohvalio Predsjednika za njegove napore oko klimatskih promjena. Također je rekao u svom saopštenju da sa g. Obamom na dužnosti “multilateralna diplomatija je povratila ključnu poziciju” te da su “dijalog i pregovori” poželjni instrumenti za rješavanje sukoba.
Ova pohvala stvara zabrinutost za mnoge posmatrače, uključujući mene, koji vjeruju u američku posebnost, i koji se slažu sa bivšom državnom tajnicom Madeleine Albright da smo mi “nezamjenjiva nacija.” Očuvanje i odbrana naših vrijednosti kod kuće i njihova promocija vani su ključni za zaštitu naših nacionalnih interesa.
Drugi, pogotovo kritičari američke intervencije u Iraku, se ne slažu i smatraju dobrodošlom popravku onog što smatraju žarom i pretjerivanjima Bushove administracije.
Bez obzira gdje stojite po ovom pitanju, trebalo bi biti jasno da multilateralizam nije uvijek najbolji pristup i da ideja da su Sjedinjene Države samo jedna od mnogih jednakih nacija ne uzima u obzir jedinstvenu ulogu koju SAD može igrati u svjetskim odnosima.
To nigdje nije jasnije nego u Bosni gdje su se u ranim devedesetim jedna zemlja i njen narod našli pod napadom i na rubu uništenja. Kako se stanje pogoršavalo, SAD se kolebala i Evropa je imala monopol nad krizom. Govoreći o Evropskoj uniji, Ministar vanjskih poslova Luksemburga je obznanio da je “Vrijeme Evrope stiglo.”
Nažalost, to je bilo vrijeme pasivnosti i neintervencije, koje se pretvorilo u godine klanja i najgoreg genocida u Evropi od Drugog svjestkog rata. Pokolj se završio tek kada su SAD predvodile NATO-ovu vojnu kampanju da zaustave nasilje.
Bosni danas opet prijeti opasnost. Ovaj put tu opasnost ne predstavljaju brutalnost i neposrednost genocida. Radi se o suptilnijoj prijetnji: prijetnji da država bude oslabljena do te mjere da se raspadne; da njen narod ostane u separatističkim, monoetničnim enklavama; da izgubi sve nade za demokratski razvoj; te da ovjeri ultranacionalizam.
Ovo se ne dešava na ratištima, već za pregovaračkim stolom. Dešava se jer, umjesto da ojačaju ovlasti države i uvuku konfliktne bosanske Srbe nazad u bosansku državu, predstavnici Evropske unije predvođeni glavnim pregovaračem Carlom Bildtom vraćaju unazad segmente Daytonskog sporazuma koji je zaustavio troipogodišnji rat koji je podijelio zemlju.
Prijedlog na kom predstavnici SAD-a i Evrope rade, te koji je nedavno predočen
bosanskim strankama, je prepreden iz dva razloga. Prvo, predlaže da se gotovo sva državna imovina pokloni etnički-zasnovanim entitetima (Republici Srpskoj i Federaciji , koja je spoj Bošnjaka i Hrvata). Ovo bi oslabilo državu i ojačalo ove entitete. Slobodan Milošević, organizator bosanskog genocida, je tražio upravo to u Daytonu, ali je bio odbijen.
Drugo, prijedlog zadržava entitetsko glasanje – odredbu Daytonskog sporazuma koja daje moć srpskoj parlamentarnoj manjini od 22 posto da stavi veto na sve u Parlamentu što oni smatraju protivnim “entitetskom interesu.”
Korišteno od strane Srba stotine puta, ovaj veto je onemogućio Bosni da usvoji osnovne zakone koji regulišu privredu, pa čak i prikupljanje poreza. U svom Izvještaju o napretku Bosne od 14. oktobra, Evropska komisija je označila entitetsko glasanje kao ključnu prepreku njenog razvoja. Ipak, evropski pregovarači u Sarajevu ne ulažu nimalo napora da ga ukinu ili reformišu.
Na zaprepaštenje mnogih Bosanaca, SAD podržavaju evropski plan. Kao mnogi širom svijeta, Bosanci gledaju u g. Obamu sa velikom nadom. Napokon, njegov potpredsjednik, Joe Biden, je zagovarao uklanjanje Miloševića tokom devedesetih.
Novi državni sekretar je Hillary Clinton. Njen suprug, predsjednik Bill Clinton, je intervenisao da zaustavi pokolj u Bosni. Jedan od specijalnih izaslanika g. Obame je Richard Holbrooke, stari diplomata koji zna Bosnu bolje nego skoro bilo ko drugi. Bosanci se nadaju da će, nakon godina sporih reformi u njihovoj zemlji, ovi iskusni
zvaničnici poduzeti hrabre korake da normalizuju bosansku državu i stabilizuju region.
Umjesto toga, Obamina administracija se pridružuje Evropljanima sa planom koji čini upravo suprotno. Bijela kuća izgleda kao da misli da bi jačanje srpskog entiteta umanjilo mogućnost bosanskih Srba da napuste Bosnu i/ili postanu dio Velike Srbije. Međutim, to bi samo odvažilo srpske separatiste. Trenutni paket reformi bi opravdao srpskog vođu Milorada Dodika i njegovu dugogodišnju nacionalističku kampanju da oslabi i potkopa državu Bosnu i prizove dalju nestabilnost.
Nakon što je već jednom spašena sa ruba propasti od strane SAD-a, Bosni je sada prijeko potrebna još jedna principijelna opredjeljenost za opstanak i prosperitet demokratske države.
Ja bodrim Obaminu administraciju da to ne žrtvuje radi multilateralizma, dijaloga ili drugih takvih načela. Bez obnavljanja američkog vodstva, Evropljani bi mogli zadati konačni udarac bosanskoj državi.
Njemačka se vraća: Neočekivan rast privatnog sektora, brojke iznad očekivanih
Utjecaj duhanskog dima na odjeću i čulo okusa: Šta su otkrili Stankica Stojanović i Eldar Resić
