Stvorila opasne krhotine
21

Kineska raketa eksplodirala nakon što je isporučila prve satelite konstelacije Qianfan u orbitu

D. B.
Foto: Shutterstock/Klix.ba
Foto: Shutterstock/Klix.ba
Kina je u utorak 6. augusta ušla u utrku mega konstelacija. Kineska raketa Long March 6A je u nisku Zemljinu orbitu uspješno isporučila prvih 18 satelita planirane mega konstelacije Qianfan, no nedugo nakon toga se gornja faza rakete raspala te stvorila oblak krhotina koje sada kruže oko naše planete i predstavljaju opasnost po druge satelite, kao i buduće misije.

Svemirska komanda SAD-a (USSPACECOM) je potvrdila da se raketa Long March 6A raspala nakon lansiranja, što je rezultiralo nastankom više od 300 krhotina u orbiti Zemlje, koje se mogu pratiti. Navedeno je da neposredne prijetnje nema te da nastavlja provoditi "rutinske procjene u svrhu sigurnosti i održivosti svemirskog domena".

Krhotine veće od 10 centimetara se mogu pratiti, no novo polje krhotina vjerovatno sadrži i veliki broj manjih fragmenata.

Satelitsku konstelaciju Qianfan činit će 14.000 satelita smještenih u nisku Zemljinu orbitu na visini od 800 kilometara iznad površine. U ovoj orbiti su i drugi sateliti, a ona zauzima prostor od 160 do 2.000 kilometara iznad površine Zemlje. Ispod ove visine atmosferski otpor postaje značajan, zbog čega sateliti gube na visini te eventualno padaju ili sagore. Svemirske agencije također razmatraju geostacionarnu orbitu za neke vrste svojih opservacijskih satelita, no na to bi se moglo čekati godinama.

Novi oblak krhotina rakete bi se mogao zadržati u svemir godinama i predstavljati veliku opasnost po druge satelite koji su već u orbiti. Ukoliko se ne bude vodilo računa, sva lansiranja vezana za konstelaciju Qianfan bi mogla značajno povećati količinu svemirskog otpada.

Broj lansiranja raketa se dramatično povećao od pojave komercijalnih svemirskih operatera poput kompanija SpaceX, Blue Origin i drugih. Problem svemirskog otpada će se povećavati zbog sve većeg broja lansiranja satelita.

Ovo nije prvi put da raketa Long March 6A zakaže. Gornja faza rakete je ogromna i teška je oko 5.800 kilograma bez pogonskog goriva. Prethodni incidenti su rezultirali ogromnim poljima krhotina. Prema podacima NASA-e, raketa Long March 6A je eksplodirala nakon što je isporučila satelit Yunhai-3 u novembru. NASA je potvrdila da su nastala 533 krhotine dovoljno velike da se prate do januara sljedeće godine.

Nedavno je otpad od baterija s Međunarodne svemirske stanice pao na kuću na Floridi nakon što je besciljno lebdio u svemiru godinama.

Evropska svemirska agencija (ESA) navodi da se u orbiti Zemlje trenutno nalazi oko 10.000 operativnih satelita, koji većinom pripadaju Starlink konstelaciji kompanije SpaceX.

Orbita postaje sve zakrčenija, a treba uzeti u obzir i desetine hiljada krhotina koje okružuju našu planetu. Trenutno postoji oko 40.000 krhotina većih od 10 centimetara, kao i 130 miliona manjih čestica.

Svaka nova krhotina povećava mogućnost lančane reakcije poznate kao Kesslerov sindrom. Stvar je u tome da sudari krhotina stvaraju još više njih, što dovodi do lančane katastrofe.

Novi alarmantni incident naglašava ključnu potrebu za međunarodnom saradnjom s ciljem smanjenja rastuće količine otpada i rizika za postojeću svemirsku infrastrukturu. Nadalje, potrebni su strožiji propisi, poboljšani sistemi za praćenje i inovativne tehnologije za uklanjanje svemirskog otpada.