Piše: Asim Bešlija
Iako je policija u New Yorku na regularnoj osnovi provodila racije u noćnim barovima gdje se okupljala LGBT populacija, navodeći razne razloge, od dilanja droge, nemorala, krađa na Wallstreetu, jer se smatralo da su mnogi gay muškarci upravo radili tamo, racija koja se desila 28. juna 1969.godine u ranim jutarnjim satima bila je drugačija. Najprije, iako se to unaprijed znalo, ovaj put u Stonewall Inn policija je upala iznenada oko pola dva ujutro, kada je osam policajaca ušlo u bar sa nalogom za pretragom zbog ilegalne prodaje alkohola. Od osam policajaca, svega je jedan bio obučen u uniformu, a ispitivali su goste koji su morali pokazivati svoje lične dokumente. Potom su mnogi izvedeni iz bara a neki i uhapšeni. Oni koji su samo morali izaći, postali su toliko bijesni da su ispred bara počeli praviti haos koji se iz minute u minutu pretvarao u nasilje. Na policajce su počele letjeti flaše a iskorišten je i stub za naplatu parkiranja kako bi se napalo na njih. U općem haosu čak i ljudi koji su prolazili ulicom postajali su žrtve pa je i folk pjevač Dave van Ronk, inače heteroseksualac, koji je samo prolazio ulicom, uhapšen od strane policije, uvučen u bar i premlaćen.
Pobuna je počela
Vijest o pobuni u Stonewallu brzo se proširila Greenwich Villageom, gdje je bar smješten, pa su mnogi stanovnici i posjetioci obližnjih barova došli na mjesto događaja. Kada su policajci ulazili u bar, ljuti posjetioci bi ga blokirali a zatim zapalili.Masa pobunjenih gay posjetliaca je bila toliko jaka da bi svaki put kada bi ih policija rastjerala, oni bi iznova formirali krugove oko policije sprečavajući tako da se nemiri razbiju. Tokom pet dana, masa od 400 ljudi je nastavila bacati flaše i paliti vatre oko Stonewalla. Policija je pokušavala uhapsiti neke od protestana i ako nisu dovoljno brzo reagirali, bivali su uhapšeni. Masa je potom počela vrištati 'Gay power' a neki aktivisti obučeni kao drag kraljice su pjevali – ' Mi smo Stonewall djevojke'.
Tokom noći policja je izdvajala mnoge trasnrodne osobe i one koji rodno nisu bili prikladni, uključujući muškobanjaste žene i feminizirane muškarce, često ih tukući. Samo tokom prve noći 13 ljudi je uhapšen dok su 4 policajaca i nejasan broj protestanata povrijeđeni. Zna se da su barem dva protestanta teško pretučena od strane policije. Masa koja je narasla na 2000 ljudi borila se sa preko 400 policajaca. Policija je poslala dodatne snage taktičke patrole, odred koji je treniran da se bori protiv protestanata zbog rata u Vijetnamu. Ovaj odred je stigao da rastjera masu ali im to nije uspjelo s obzirom da su bili zasuti kamenicama i drugim predmetima.
Stanje se nakon prve noći smirilo ali se naredne noći masa ljudi ponovo vratila, sada manje nasilna ali sa istom energijom. Trećeg dana pobune, što je bilo pet dana nakon racije u Stonewallu, okupilo se 1.000 ljudi i ponovo uzrokovalo veliku materijalnu štetu. Ovi protesti pokrenuli su lavinu.
LGBT revolucija
Snage koje su se osnaživale prije pobune, sada više nisu bile ispod površine. Organizacije koje su u protekle dvije dekade radile na podršci homoseksualcima, stvorile su savršeno okruženje za osnivanje Gay liberation movement. Do kraja jula, Gay liberation front je napravljen u New Yorku a do kraja godine on je bio prisutan na univerzitetima širom Amerike. Slične organizacije potom su se počele pojavljivati u svijetu, zemljama poput Kanade, Francuske, Britanije, Belgije, Holandije, Australije i Novog Zelanda.
Godinu nakon dešavanja u Stonewallu, Gay liberation front je organizirao protestnu šetnju od Greenwich Villagea do Central parka, kojem je prisustvovalo od 5 do 10 hiljada ljudi. Od tada mnogi gradovi širom svijeta su odabrali mjesec juni da održavaju gay parade kao izraz borbe za svoja prava i komemoraciju dešavanja u Stonewallu.
Bar Stonewall zatvoren je kasne 1969.godine. Tokom narednih 20 godina prostor je korišten kao pekara, kineski restoran, prodavnica cipela. Nakon renoviranja, po prvi put je otvoren 1990.godine i to u jednoj polovini objekta, a kasno te godine renoviran je pod drugi put i bio je otvoren za posjetioce na nekoliko spratova. Zatvoren je ponovo 2006.godine kada je menadžment izgubio prava na iznajmljivanje, a ponovo otvoren sa novom upravom u januaru 2007.godine.
Dan ponosa u BiH
U BiH ne postoji ništa poput Stonewalla, ne postoje parade ponosa, i vrlo stidljivo se zna da i ovdje žive ljudi drugačije seksualne orijentacije. Jedino udruženje građana koje pokušava zaštiti LGBT populaciju i njegovati kulturu različitosti kada su seksualna orijentacija i identitet u pitanju, je Udruženje Q iz Sarajeva. I ove godine, daleko od javnosti, udruženje će proslaviti Dan ponosa projekcijom dva dokumentarna filma reditelja Johna Scagliottia 'Before Stonewall' i 'After Stonewall' , koji prikazuju početke i razvoj LGBT aktivističkog pokreta u Americi, od Drugog svjetskog rata naovamo. Filmovi jednostavno i uvjerljivo odgovaraju na pitanja koja i danas postoje prikazujući sve karaktere LGBT pokreta poput mirovnog, nenasilnog, feminističkog, građanskog te ljudskih prava.
Na ovim osnovama djeluje i Udruženje Q koje će vrlo diskretno staviti do znanja da homoseksualne, lezbejske, transrodne, transeksualne i biseksualne osobe, žive i ovdje. Osim projekcija, biće organizirane i ulične akcije u glavnom gradu BiH tokom kojih se simbolično na javnim mjestima kače različiti predmeti u duginim bojama ili ostavljaju određene poruke. Jedna od njih koju šalju iz udruženja je – budite ponosni!
Đurbuzović: Dogovorili smo se da obradujemo navijače, cilj je izvući Želju iz ove krize
Dolazi li Bolt u Sarajevo? Glavni Uberov konkurent traži vozače u glavnom gradu BiH
