BiH
180

Dan (bivše) Republike: Nekada praznik broj jedan, danas samo sjećanje

Klix.ba
Dan Republike bio je praznik građana bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, a slavio se na dan kada je 1943. godine održano Drugo zasjedanje AVNOJ-a.
Grb SFRJ sa datumom održavanja sjedice
Grb SFRJ sa datumom održavanja sjedice

Dan Republike zvanično se slavio dva dana, 29. i 30. novembra i predstavljao je najveći praznik u bivšoj državi. Prvačići u osnovnim školama su na Dan Republike ili u danima oko samog praznika postajali Pioniri. Radnici su proslavljali praznik spajanjem vikenda, tako da se 29. novembar zapravo obilježavao i sa tri, četiri, a ponekad i pet neradnih dana u godini.

Osamdesetih godina, kako je Savez komunista polako erodirao, tako je slabila i proslava Dana Republike.

Pojavu slabljenja obilježila je i instantna protukritika gubitka interesa za nekada popularan praznik, a sve je kulminiralo pjesmom Zabranjenog pušenja „Dan Republike“ koja je objavljena 1987. godine. Praznik je posljednji put obilježen u krnjoj Jugoslaviji, 29. novembra 1992. godine.

Jajce

Ipak, svake godine u Jajcu se organizuje obilježavanje ovog bitnog historijskog dana.

Sanašnji izgled Doma AVNOJ-a u Jajcu (Foto: kons.gov.ba)
Sanašnji izgled Doma AVNOJ-a u Jajcu (Foto: kons.gov.ba)

Danas je više od 2.000 građana došlo na manifestaciju kojom je obilježena 71. godišnjica Drugog zasjedanja AVNOJ-a, a prisustvovali su i predstavnici nekoliko političkih stranaka i nevladinih organizacija iz gotovo svih republika bivše Jugoslavije.

Prisutni su odali počast poginulim borcima za vrijeme Narodnooslobodilačkog rata.

Drugo zasjedanje AVNOJ-a

  1. novembra 1943. godine predstavnici partizanskog pokreta okupili su se u oslobođenom Jajcu i proglasili budući ustroj nove Jugoslavije, te nagovijestili ustavotvornu skupštinu koja je potom održana 29. novembra 1945. godine.

U ime Bosne i Hercegovine na zasjedanju su među ostalima prisustvovali su Hamza Humo, Đuro Pucar i Rodoljub Čolaković.

Hamza Humo, Đuro Pucar i Rodoljub Čolaković (Foto: Muzej AVNOJ-a)
Hamza Humo, Đuro Pucar i Rodoljub Čolaković (Foto: Muzej AVNOJ-a)

Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije se toga dana konstituisalo u zakonodavno i izvršno predstavničko tijelo države. Tada je donesen zaključak kojim se zabranjuje jugoslavenskoj izbjegličkoj vladi povratak u zemlju. Također, nova Jugoslavija je predviđena kao državna zajednica ravnopravnih naroda.