Besplatne vize - bliska realnost ili popularizam?

Ministrova inicijativa međutim kasni tačno dva mjeseca otkako je vlada Srbije u ostavci uspjela 7. maja ove godine isposlovati kod 50 posto članica EU-a da listu povlaštenih građana koji nisu obavezni na plaćanje viznih taksi proširi na još nekoliko kategorija građana, a prvenstveno na mlade koji nisu stariji od 25 godina i na građane koji imaju bliske rođake u inozemstvu.

Sporazumom o viznim olakšicama između EU-a i BiH potpisanom 19. decembra prošle, a koji je stupio na snagu 1. januara ove godine, kada i u Srbiji, omogućene su značajne proceduralne olakšice pri dobijanju vize za sve građane BiH, cijena administrativnih troškova je sa 60 eura po vizi smanjena na 35 eura, a veliki broj "specifičnih kategorija građana“ je oslobađen od plaćanja administrativnih troškova. U obrazloženju takve odluke Evropske komisije je tada navela kako je cilj ovakvih mjera “da se evropska perspektiva za građane BiH učinila što opipljivijom”.

Među povlaštenim kategorijama bh. građana koji su od 1. januara dobili pravo na besplatne vize su roditelji, bliski rođaci, supružnici i djeca (uključujući usvojenu djecu), babe, djedovi i unuci, koji žele ptputovati u posjetu državljanima BiH koji su legalno nastanjeni na teritoriji neke od zemalja članica EU-a; članovi zvaničnih delegacija koji na zvaničan poziv upućen BiH učestvuju na sastancima, konsultacijama, pregovorima ili programima razmjene, kao i na dešavanjima koja se održavaju na teritoriji zemlje članice u organizaciji međuvladinih organizacija; članovi Suda i Tužiteljstva BiH u slučaju da nisu oslobođeni plaćanja vize po ranijem sporazumu; đaci, studenti, postdiplomski studenti i nastavnici koji su u pratnji onih koji putuju u svrhu studijskog boravka ili obuke, programa razmjene kao i drugih aktivnosti u vezi sa školstvom; djeca mlađa od 6 godina; osobe sa invaliditetom i lica koja ih prate; lica koja su predala dokumenta a kojima se dokazuje neophodnost njihovog puta po humanitarnom osnovu, uključujući i hitno medicinsko liječenje uključujući i osobe u ulozi pratioca bolesnog lica; osobe koje žele da prisustvuje sahrani bliskog rođaka ili da posjete ozbiljno bolesnog bliskog rođaka; učesnici na međunarodnim sportskim događajima i lica koja ih prate u profesionalnom svojstvu; lica koja učestvuju na naučnim, kulturnim i umjetničkim aktivnostima, univerzitetu i drugim programima razmjene; učesnici na zvaničnim programima razmjene koje organizuju zbratimljene opštine i gradovi; novinari i članovi medijskih ekipa; predstavnici tradicionalnih vjerskih zajednica koje su registrovane u BiH; predstavnici organizacija građanskog društva koji putuju na sastanke, seminare, programe razmjene i kurseve obuke; vozači koji obavljaju usluge međunarodnog teretnog i putničkog transporta na teritorije zemalja članica u vozilima registrovanim u BiH; članovi posada vozova, hladnjača i lokomotiva koji putuju na teritorije zemalja članica; zatim penzioneri; članovi profesija koji učestvuju na međunarodnim izložbama, konferencijama, simpozijima, seminarima i drugim sličnim dešavanjima koja se održavaju na teritoriji zemalja članica Šengenske zone.

Zvanični predstavnici Evropske komisje su potvrdili za Radio Deutsche Welle da u izuzetnim i pojedinačnim slučajevima diplomatske misije i konzulati zemalja EU-a imaju pravo da i druge kategorije građana oslobode od plaćanja vize ili da smanje cijenu njenog koštanja.

Utoliko najnovija inicijativa bh. šefa diplomatije Alkalaja, iako zadocnjela u odnosu na Srbiju, ima osnova samo ukoliko se u njenu realizaciju bude uključilo i Vijeće ministara kao garant za provedbu Mape puta o liberalizaciji viza, te ako na terenu, u svakoj zemlji EU-a, diplomatska predstavništva BiH budu aktivnija i na ovom planu.

Jer ublažavanje viznog režima i eventualno proširivanje liste korisnika besplatne vize trebalo bi da bude samo pomoćno sredstvo i prvi korak ka konačnom bezviznom režimu.